Hướng dẫn chọn và chăm sóc Ấm Tử Sa
Ấm Tử Sa là một trà cụ quan trọng và cần thiết với người yêu trà . Ngoài việc có công năng hoàn hảo trong việc pha trà ấm tử sa còn là một tác phẩm nghệ thuật do những nghệ nhân làm ấm tạo ra . Vì thế nhiều người yêu trà còn mê cả việc sưu tầm ấm,coi việc thưởng lãm ấm tử sa là một thú vui . Ấm tử sa hay ấm tử sa Nghi Hưng rất đa dạng về kiểu dáng,màu sắc,phẩm cấp,nghệ nhân chế tác …. Hiện nay thị trường ấm tử sa ở việt nam rất phong phú,nhiều phẩm cấp khác nhau thật giả lẫn lộn, do đó để chọn được một chiếc ấm tử sa tốt đúng nghĩa khiến nhiều người mới chơi ấm gặp rất nhiều khó khăn .Ngoài việc giá thành của ấm tử sa không hề rẻ và giá cả không có một thước đo nào chính xác khiến cho người chơi ấm có khi phải trả một cái giá rất cao cho một chiếc ấm bình thường . Thêm nữa nghệ nhân làm ấm cũng rất phong phú nhiều đẳng cấp khác nhau,kiểu dáng của ấm thì phải vài cuốn sách dày như từ điển mới liệt kê hêt, màu sắc và phẩm cấp của đất làm ấm cũng muôn hình vạn trạng . Điều này khiến những người mới chơi như lâm vào mê hồn trận thật giả khó phân biệt . Do vậy để giúp những bạn mới nhập môn dễ dàng hơn trong việc chọn ấm thì chúng tôi đã cố gắng viết lại những kinh nghiệm thực tế của bản thân trong việc chơi ấm tử sa .Đây chỉ là những kinh nghiệm cá nhân được đúc rút ra một cách dễ hiểu nhất . Đi vào vấn đề chính để chọn được chiếc ấm tử sa tốt ta có thể căn cứ vào những đặc điểm như thế nào ?
Cách chọn Ấm Tử Sa
Chất đất làm ấm tử sa
Chất đất làm ấm tử sa gọi là đất nhưng thực tế là đá tử sa được để phong hóa rồi qua quá trình nghiền,lọc,nhào nặn … mà trở thành nguyên liệu làm ấm . Đât tử sa có năm màu sắc chính ( còn các màu sắc khác thì thường do phối trộn các màu lại với nhau hay trộn thêm khoáng chất khác tạo thành ) năm màu đó là : Tử Sa ( nâu tím ), Chu sa ( đỏ) ,Đoàn sa ( vàng nhạt), Lam sa ( xanh lam ) Lục sa ( xanh luc hay màu xanh vỏ đỗ ) . Để tìm hiểu cụ thể hơn về từng chất đất và các biến thể của nó các bạn có thể tham khảo bài viết : Tổng quan các loại Đất Tử Sa Đó là kiến thức mang tính hàn lâm về đất tử sa còn về cảm nhận thực tế khi cầm,sờ,vuốt, ngửi … thì đất tử sa tốt có những đặc điểm như nếu sờ bằng tay lên bề mặt ấm thì trơn láng mịn màng, da ấm có độ bóng tự nhiên, nhìn tuy bóng nhưng trên bề mặt ấm lại hơi sần tùy theo chất đất mà hạt lớn hay nhỏ .
Khi ngửi trong lòng ấm thì thường phải có mùi đất nếu có mùi khét, mùi hóa học hay các mùi khác lạ thì không nên mua .
Nghe bằng tai : do đất tử sa được nung ở nhiệt độ từ 1000 đến hơn 1300 độ vì vậy nếu nhấc nắp ấm lên hay lấy nắp cà nhẹ và miệng ấm có tiếng kêu thanh thoát vang giòn là ấm tốt nhất là với chất liệu chu sa . tuy nhiên với những loại đất như tử sa có độ xốp lớn tiếng kêu thường không vang giòn mà lộc cộc như tiếng gạch va vào nhau, với loại này ta nên đánh giá bằng hình thái da ấm để phân biệt .
Hình dáng ấm tử sa
Trong các tiêu chí chọn ấm thì hình dáng ấm là thứ làm người chơi ấm thấy cuốn hút nhất. Hình dáng ấm tử sa cực kỳ phong phú nhưng theo tôi thì nên chia làm 2 loại :
Ấm để dùng hàng ngày: có công năng pha trà tốt,dung tích vừa phải
Ấm để trưng bày : hình dáng khác lạ thương mua về để sưu tầm bày tủ cho đẹp là chính đây thường là những ấm có dung tích quá lớn không phù hợp để dùng hàng ngày hoặc những ấm có hình thù cổ quái nhìn thì đẹp nhưng pha trà thì bất tiện .
Để tham khảo các dáng ấm tử sa các bạn có thể đọc thêm bài : Các dáng Ấm Tử Sa phổ biến
Xét riêng về mặt hình dạng ấm hướng đến việc công năng pha trà tốt ta có các tiêu chí sau :
Dung tích vừa phải, thường là những ấm có dung tích từ 300ml trở lên là khá lớn có mua về cũng rất ít khi dùng, nên mua những ấm có dung tích khoảng 80ml đến 180ml phù hợp cho độc ẩm hay quần ẩm .
Nắp ấm : Nắp của chiếc ấm tử sa tốt phải kín khít với thân ấm để khi rót trà không bị trào ra phía ngoài dù có rót trà theo một góc nghiêng lớn cũng không bị rớt trà
Vòi ấm : Không có gì bực mình hơn một chiếc ấm có vòi chảy nước bí, dòng nước không thoát vì thế khi chọn ấm ta nên thử dòng nước xem có tròn đều hay không ( cái này tùy hình dáng lỗ vòi ), lực nước có mạnh, dòng nước chảy ra có suôn sẻ và hướng dòng nước có vị vẹo so với hướng vòi ấm không . Nếu đạt các tiêu chí trên là vòi ấm tốt .
Quai ấm : Phải dễ cầm nắm,thuận tiện cho ta cảm giác thoải mái thi cầm chiếc ấm lên rót trà .
Lưới lọc : là lưới ngăn xác trà phía trong thân ấm, có 3 kiểu là vòi một lỗ không có lưới lọc thường hay có ở ấm cũ,phỏng cổ … Lưới lọc hình thoi và lưới lọc hình bán cầu ( hay lưới lọc kiểu nhật ). Dù là loại nào thì khi nhìn vào ta phải thấy được sự tinh xảo, không có đất thừa bám quanh lỗ trên lưới, hay các đặc điểm cẩu thả . Vì lưới lọc có liên quan mật thiết đến dòng nước, vòi có tròn đẹp đến đâu mà lưới lọc bí thì dòng nước vẫn yếu như thường .
Tổng thể dáng ấm và lưới lọc
Tổng thể ấm : Đối với một sản phẩm thủ công như ấm tử sa thì các chi tiết chế tạo ấm phải cho ta thấy được sự tinh xảo, cẩn thận của người làm ấm thì đó mới là chiếc ấm đáng mua dù có đắt tiền . Vì thế bạn nên ngắm kỹ từng tiểu tiết trên chiếc ấm và trong lòng ấm nếu thấy được sự tinh xảo trong cách chế tác thì đó là chiếc ấm tốt .
Nghệ nhân làm Ấm Tử Sa
Hiện nay trên thị trường bạn có thể mua được những chiếc ấm giá chỉ hơn 1 triệu VNĐ nhưng được đóng triện các nghệ nhân nổi tiếng vậy đâu là sự thật ?
Vâng ! Sự thật là tiền nào của đó, nếu bạn có số tiền vài triệu đồng mà muốn mua một chiếc ấm của nghệ nhân nổi tiếng là điểu không thể, vì vậy nên tôi khuyên các bạn là đừng nên quan tâm đến nghệ nhân nào chế tác với giá thành đó . Cái bạn cần quan tâm lúc này là chất đất, công năng, cách chế tác mà thôi . Khi nhìn triện ấm thấy đóng ngay ngắn không lệch lạc là ổn .
Triện đáy ấm tử sa
Tất nhiên nếu bạn nhiều tiền sẵn sàng chi vài chục triệu cho một chiếc ấm thì tôi khuyên bạn nên làm chuyến du lich sang Nghi Hưng, gặp các nghệ nhân mua ấm ngay tại cửa hàng của họ và chụp vài kiểu ảnh làm kỷ niệm . Đó là cách chuẩn nhất để bạn có được một chiếc ấm nghệ nhân có tiếng tăm mà không sợ bị hớ .
Nếu bạn muốn tham khảo những nghệ nhân cực kỳ nổi tiếng thì bàn nên tham khảo bài : Nghệ nhân làm Ấm Tử Sa
Chăm sóc Ấm Tử Sa
Đến đây là kết thúc phần chọn ấm, bây giờ giả dụ là chùng ta đã mua được chiếc ấm ưng ý rồi thì phải làm gì tiếp theo . Chưa pha trà ngay được đâu các bạn à, phải làm sạch nó đã , tham khảo bài viết : Cách làm sạch và khử mùi Ấm Tử Sa mới mua này nhé .
Sau khi làm sạch rồi và đưa vào sử dụng hàng ngày bạn cũng phải chú ý việc bảo dưỡng chăm sóc đúng cách ấm tử sa .
Mỗi khi pha trà xong ta nên đổ hết bã trà trong ấm đi, dùng nước sôi tráng sạch trong và ngoài ấm rồi dùng khăn sạch lau sạch sẽ, để ấm ở nới khô thoáng . Nếu ta không đổ bã trà mà để quên trong ấm đến khi trà bị thiu mốc ngấm vào làm hỏng ấm do ấm tử sa hấp thụ mùi rất tốt .
Điều quan trọng nữa là tuyệt đối không rửa ấm bằng xà phòng hay nước rửa bát vì mùi hóa chất có thể ngấm sâu vào trong ấm rất khó tẩy đi . Chỉ rửa ấm bằng tay dưới dòng nước sạch là đủ, sau đó dùng khăn khô lau lại . Nếu bạn có thời gian thì nên lau ấm thật kỹ bằng khăn không xơ hoặc dùng tay chà xát trên thâm ấm ( mùa đông lạnh cắt da mà cầm chiếc ấm vừa pha trà xong ấm sực lên xoa thú lắm ấy ) khi đó chiếc ấm sẽ lên nước bóng rất nhanh theo thời gian . Nhìn một chiếc ấm bóng lên từng ngày dưới công chăm sóc của mình thì bạn sẽ càng ngày càng yêu quý chiếc ấm ấy .
CỔNG THÔNG TIN GỐM SỨ BÁT TRÀNG
Trụ sở: Xóm 1, Thôn Bát Tràng, Xã Bát Tràng, Gia Lâm, Hà Nội
VP Hà Nội: E3A, Trung Hoà, Yên Hoà, Cầu Giấy, Hà Nội
Hỗ trợ: B3C, Nam Trung Yên, Hà Nội
Xưởng sản xuất: Khu CN vừa và nhỏ Bát Tràng ( xưởng 4000 m vuông )
Xưởng sản xuất Tranh gốm: Xóm 2 Bát Tràng, Gia Lâm, Hà Nội
ĐT: 0438740627 - Hotline: 0919321885 - 0987846706
Email: info@battrang.info